Vlak voor de lente heb ik opnieuw een takje meegenomen. Nu werd het een frisse bloesemtak, want hij had langer van de stam kunnen profiteren om voedsel op te nemen. Maar het takje heeft geen vrucht gedragen, want los van de boom moest die bloesem verwelken.
Nu staan de boomgaarden opnieuw in volle bloei. De bloesem zal stilaan afvallen, maar de kern zal uitgroeien tot een rijpe vrucht omdat ze met de stam verbonden is.
Die werkelijkheid wil Jezus uitdrukken in zijn parabel van de wijnstok. Toch voegde Hij er iets bij dat niemand Hem kan nazeggen: 'Ik ben de Wijnstok.' Wat een wijnstok is voor de ranken, dat is Jezus voor de gelovigen. In Jezus ligt de bron, het centrum van de onverbrekelijke verbondenheid met het goddelijk leven, dat van de Vader uitgaat.
'Gij zijt de ranken,' zegt Jezus. 'Wie in Mij blijft, terwijl Ik in hem blijf, die draagt veel vrucht'. Wijnstok en ranken zijn voor de evangelist Johannes het beeld van de Kerk. Dank zij de kracht van de verrezen Heer deelt de gelovige gemeenschap, verspreid over de hele wereld, in het goddelijk leven en kan zij vrucht voortbrengen, waardoor zij de Vader verheerlijkt. In de grote Pius X-basiliek van Lourdes staat die werkelijkheid uitgedrukt in de woorden: 'Le Christ, répandu par le monde!' (Christus verspreid in de wereld).
In de Heer leven wij, bewegen wij en zijn wij. Wij worden door Hem gedragen. Geen enkele verhouding in de wereld is zo totaal, zo echt als deze verbondenheid met God in Jezus. Hij is meer voor ons dan wij voor onszelf en ons nabij dan wij onszelf nabij zijn. Alleen in de mate dat wij in Hem blijven, zijn wij ten volle onszelf, zoals een tak slechts ten volle zichzelf kan zijn als hij met de stam verbonden blijft.
Ik weet niet of u een wijnstok ooit goed bekeken hebt. Bij een andere struik zijn de takken duidelijk van de stam te onderscheiden en precies af te snijden. Bij een wijnstok niet! Daar lopen de vezels van de stam verder in de ranken. Stam en rank zijn niet te onderscheiden: je kunt niet zeggen waar de stam ophoudt en de rank begint. Zo onafscheidelijk zijn wij met Jezus en onze medegelovigen verbonden.
Los van Jezus kunnen wij niets. Wij kunnen uit onszelf geen goddelijk leven ontvangen of verder geven. Dat besef zal ons bewaren voor overmoed en zelfoverschatting. Verbonden met de Heer kunnen wij veel vrucht dragen. En dat kan ons behoeden voor kleinmoedigheid en moedeloosheid. Jezus zelf wil in ons de goede vruchten voortbrengen. Zonder Hem gebeurt er niets. Met Hem stijgen wij boven onze menselijke mogelijkheden uit. Met Hem verbonden blijven is de eerste vereiste, vormt de lanceerbasis van heel ons christelijk leven.
Maar Jezus wil ook dat wij als ranken met elkaar verbonden blijven. Niemand leeft voor zichzelf. Ondanks alle welstand en sociale voorzieningen is onze tijd contactarm. Veel mensen zijn niet materieel arm, maar contactarm. Ze staan alleen in het leven en verkommeren en verdorren. Hun leven wordt onvruchtbaar. Onze torenfiats hebben vaak meer weg van silo's, waar de mensen opeengestapeld worden zonder dat ze de naam van hun buren kennen. In restaurants eten de mensen zwijgzaam naast elkaar, en aan de lopende band in de fabrieken is er geen ruimte voor een vriendelijk woord. Op school en in de werkplaats gaat door de prestatiedrang vaak de kameraadschappelijkheid verloren. In onze bejaardentehuizen kwijnen de oude mensen vaak weg in hun eenzaamheid. De boodschap van Christus is voor onze tijd dan ook uiterst actueel: 'Gij zijt de ranken'. Jullie horen bij elkaar, want jullie leven van dezelfde wijnstok. Jullie leven van dezelfde liefdesgemeenschap. Als je mijn liefde niet verder geeft, dan verdor je en ben je los van Mij. Je kunt niet leven zonder de andere ranken, zonder voor hen te leven, je kunt niet alleen geloven.
Jezus is de ware wijnstok omdat Hij vanuit de Vader voor de anderen leeft. Wij zijn de levende ranken als wij vanuit Jezus voor de anderen leven. Waar onze verhouding met Jezus open bloeit tot goede verhoudingen met onze medemensen, zijn wij met Jezus verbonden. Waar wij ons bekommeren om de zieken, de armen, de eenzamen, de ontheemden, de hongerlijders van de Derde Wereld, daar bloeit de wijnstok.
Nu begrijpen we waarom Jezus zo nadrukkelijk de klemtoon legt op het blijven in Hem. Vanuit die verbondenheid met de Heer Jezus kan de impuls voortkomen voor een daadwerkelijke naastenliefde. Daaruit alleen kan de vruchtbaarheid van ons christendom ontspruiten en ons brengen tot goede contacten met elkaar.